Süt Şekeri (Laktoz)
Doğada yüksek oranda sütte bulunan ve süt şekeri olarak bilinen laktoz, enerji kaynağıdır. Bir molekül glikoz ve bir molekül galaktozdan oluşmuş bir disakkarittir. Sütteki laktozun yapısında yer alan özellikle de galaktoz, bebeklerde beyin ve sinir dokularının oluşumu ve gelişimi için gerekli çok önemli rol oynayan temel bir öğedir. Laktoz vücudun kalsiyum ve fosfordan daha iyi yararlanmasını sağlar. Bu nedenle kemik ve diş oluşumunda, bebeklerin beslenmesinde çok önemlidir . Laktoz ayrıca B1, B2, B6 ve folasin gibi vitaminlerin sentezlenmesinde rol oynar.
Asitlere dayanıklı ve alkalilere hassastır. Bu nedenle midede değil de laktaz enziminin etkisiyle bağırsaklarda parçalanır. Bağırsaklarında laktaz enzimi eksik olan kişiler laktozu sindiremez ve bu durum diyare gibi bazı rahatsızlıklara sebep olabilir. Bu kişiler süt yerine laktozu parçalanmış peynir ve yoğurt gibi süt ürünlerini tüketmelidir. Laktozun hidrolizi sonucu oluşan laktik asit bağırsaklarda istenmeyen mikroorganizmaların gelişimini dolaylı olarak inhibe eder ve tipik barsak florasını geliştirici etki yapar.
Laktoz nedir?
Süt şekeri olarak tanımlanan laktoz, latince süt anlamına gelen “laktis” ve şeker takısı olan “oz” kelimelerinin birleşiminden oluşur. Laktoz bir disakkarittir (çift şeker) ve iki şeker molekülü olan glikoz ve galaktozu içerir. Formülü C12H22O11 ve molekül ağırlığı 342,3 g/mol’dür.
Laktozsuz süt
Genel olarak dünyada fakat daha çok Asya ülkelerinde görülen laktoz duyarlılığından dolayı süt içemeyen veya içmekten hoşlanmayanlar için üretilmiş süt çeşididir. Daha çok sütteki laktozun enzimler yolu ile parçalanması yoluyla üretilir.
Laktoz duyarlılığı
Süt şekeri laktozu sindirmeye yarayan laktaz enziminin, çocukluk çağından sonra hızla vücutta azalması sonucunda oluşur. İnce bağırsaklarda azalan laktaz enzimi, süt ürünlerini yiyen insanlarda sindirim güçlüğüne sebep olur.
Laktozsuz sütün Normal sütten farkı nedir?
Üretim standartlarının izin verdiği ölçülere göre, laktozsuz sütlerin, normal üretilmiş bir sütte bulunması gereken laktoz dışındaki tüm besin öğelerine sahip olması gerekir. İçine belirli ölçüde eklenen laktaz enzimi sayesinde, sütte bulunan laktoz, sindirimi daha kolay olan glukoz ve galaktoza çevrilir. Enzimin etkisi zamanla ve ısı ile arttığından, oda sıcaklığında belirli süre bekletilen laktozsuz sütler, normal süte göre daha “tatlımsı” algılanabilir.
Laktoz İntoleransı Olanlar hangi gıdalardan uzak durmalıdır?
Sütte oldukça çok bulunan aynı zamanda süt şekeri olarak da adlandırılan laktoza tolerans gösterememek laktozu sindirememek anlamına gelir. Bu sindirim sorununun nedeni kısa bağırsak hücreleri tarafından salgılanan laktaz enziminin yetersiz olmasıdır. Bu enzimin görevi laktozu daha küçük parçacıklara bölmek ve bu şekli ile kan dolaşımına katılmasını sağlamaktır.
Laktozu tolere edebilmek kişiden kişiye farklılık gösterir. Süt ve süt ürünlerine tolerans gösterebilme limiti ancak kalifiye tıp doktorlarının deneme ve gözlemleriyle belirlenebilir.
Süt ve fermentasyon işlemi görmemiş süt ürünleri doğal laktoz kaynaklarıdır ve laktoz intoleransı olanların bunları tüketmemesi önerilir. Fermantasyon işlemi görmüş süt ürünleri ise tüketilebilir, çünkü bu gıdalarda bulunan laktik asit bakterileri laktozu sindirilmiş hale getirmiştir.
Laktoz intoleransı olanların gıdaların etiketlerini dikkatlice okumaları önerilir. Bu etiketlerde sadece süt veya laktoz kelimesinin olup olmamasını değil aynı zamanda peynir altı suyu, lor peyniri, süt tozu, süt yan ürünlerinin olup olmadığını kontrol edilmelidir. Eğer bunlardan herhangi biri varsa bu ürünün laktoz içerebileceğini gösterir.
Ancak unutulmamalıdır ki yukarıda sıralanan bileşenler birçok başka besleyici madde de içermektedir. Diğer bir gerçek de tüketilen gıdaların etkilerinin kişiden kişiye farklılık gösterebildiğidir. Her bireyin laktoz intoleransı, hangi miktarda laktozun kişiye dokunduğunun denemesi yoluyla elde edilmelidir.
Süt Alerjisi nasıl fark edilir?
Çoğu zaman “süt alerjisi” ve “laktoz intoleransı” terimleri birbirleri ile karıştırılmakta ve birbirlerinin yerine kullanılmaktadır. Ancak ikisi birbirinden çok farklı nedenlere, belirtilere, hedef gruplara sahiptir ve farklı tedaviler gerektirir. Bu yüzden bu iki terim arasındaki farklılığı ortaya çıkarmak zorunludur.
Gıda intoleransı denildiğinde, gıda maddesi ya da bileşenine karşı vücudun gösterdiği, sindirimi veya metabolizmayı içeren fakat bağışıklık sistemi ile ilgili olmayan olumsuz etkiler anlaşılmaktadır. Laktoz intoleransı buna bir örnektir. Kişide süt şekerini (laktoz) sindirecek enzimin (laktaz) eksikliğinde meydana gelir.
Diğer yandan gıda alerjisi vücudun bağışıklık sisteminin gıda içerisindeki bir maddeye veya bileşene gösterdiği reaksiyondur ve bu madde ya da bileşen genellikle proteindir. Çocuklarda en yaygın gıda alerji kaynakları inek sütü, yumurta, buğday ve soyadır. Süt alerjisi, sütte bulunan proteinlere karşı bağışıklık sisteminin anormal reaksiyonundan kaynaklanmaktadır.
Ayrıca süt alerjisi ve laktoz intoleransı semptomları birçok şekilde ortaya çıkabilir ve çoğu zaman bireyler arasında büyük farklar gösterir. İnek sütü alerjisinin etkileri hemen veya daha sonra ortaya çıkabilir ve vücudun tamamında gözlebilir. En çok etkilenen bölgeler sindirim sistemi (bulantı, karın krampları, kusma, ishal), deri (kurdeşen, egzama, şişlik) ve solunum yoludur (hırıltı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, öksürme). Gıda alerjilerinde en büyük tehlike anafilaksiden kaynaklanmaktadır. Alerji nadir de olsa akut ve hatta bazen bağışıklık sistemini çok kuvvetli etkileyen bir tablo ortaya çıkarabilir.
Laktoz intoleransı, inek sütü alerjisine benzer semptomlar ortaya çıkarabilir; örneğin ishal, kusma ve/veya karın krampları. Bununla birlikte sadece karında şişkinlik ve gaz oluşumu ile de sonuçlanabilir. Semptomların ciddiyeti bireyin tolere edebildiği laktoz miktarına göre değişiklik gösterir.
İnek Sütüne Karşı İntoleransı Olan Keçi Sütü Kullanılabilir mi?
Keçi sütü genellikle inek sütü proteinlerine alerjisi olan insanlara bir çözüm olarak gösterilir. Ne yazık ki bu her zaman geçerli değildir.
Keçi sütünün inek sütünden daha iyi tolere edilip edilmediği alerjiye neden olan proteinin tipine bağlıdır. Pek çok insanda inek sütüne karşı gösterilen alerjik reaksiyonun nedeni β-lactoglobulin diye bilinen bir protein çeşididir. Bununla birlikte bu protein keçi sütünde de bulunmaktadır, bu nedenle keçi sütü bu proteine alerjisi olan kişilere alternatif olamaz.
İnek sütüne alerjisi olanların alternatif olarak keçi sütünü doktor ya da diyetisyen gözetiminde denemesi oluşabilecek herhangi bir semptomun hayati riske yol açmaması açısından önemlidir. Bu durum 1 yaşın üzerindeki çocukları içinde geçerlidir. İnek sütüne alerjisi olanlarda alternatif süt çeşitlerinin tüketimi, önemli bir protein ve kalsiyum kaynağının beslenmeye eklenmesini sağlayacaktır.
(0)
