Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından hazırlanan Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği, 23 Temmuz’da Resmi Gazete’de yayımlandı.
Tarımsal kaynaklı nitratın suda neden olduğu kirlenmenin tespit edilmesi, azaltılması ve önlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkartılan yönetmelik, yer altı ve yer üstü sularında tarımsal kaynaklı kirliliğe neden olan azot ve azot bileşiklerinin belirlenmesi ve kirliliğin önlenmesi ile ilgili teknik ve idari esasları kapsıyor.
Yönetmelikte Kirlenme, “Tarımsal kaynaklı azot bileşiklerinin insan sağlığına, canlı kaynaklara, su ürünlerine, su ekosistemlerine ve suyun diğer meşru kullanımlarına zarar verecek şekilde, doğrudan veya dolaylı olarak suya boşaltımını veya karışması” olarak tanımlanıyor.
Tarımsal kaynaklı kirlilikten dolayı ötrofik olduğu belirlenen veya gerekli tedbirler alınmazsa yakın gelecekte ötrofik hale gelebilecek tabii tatlı su göllerini, diğer tatlı su kaynaklarını, haliçler ve kıyı sularını etkileyen bölgeler ise “Nitrata Hassas Bölge” olarak tanımlandı.
Kirliliğin tespiti
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından suyun ve toprağın fiziksel ve çevresel özellikleri ile azot bileşiklerinin su ve topraktaki miktarları dikkate alınarak;
a) 50 mg/l den fazla nitrat içeren ve önlem alınmadığı takdirde belirlenen sınır değerde nitrat içerebilecek olan tüm yer üstü ve yer altı sular,
b) Doğal tatlı su gölleri, diğer tatlı su kaynakları, haliçler, kıyı suları ve deniz sularının ötrofik olup olmadığı ya da 8 inci maddeye göre önlem alınmazsa yakın gelecekte ötrofik hale gelip gelmeyeceği tespit edilecek.
Nitrata hassas bölgeler, Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren iki yıllık dönem içinde Bakanlık ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir ve yayımlanacak bir tebliğ ile ilan edilecek. Belirlenen bölgeler en az her dört yılda bir olmak üzere gözden geçirilecek, ihtiyaç duyulması halinde revize edilecek ya da ilave yapılacak.
İyi Tarım Uygulamaları Kodu
Suların tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğe karşı korunmasına yönelik çiftçiler tarafından alınması gereken tedbirleri içeren iyi tarım uygulamaları kodu, Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren iki yıllık dönem içinde Bakanlık tarafından yayımlanacak tebliğ ile ilan edilecek. Çiftçiler için iyi tarım uygulamaları kodunun uygulanmasının teşvik edilmesi amacıyla bir program dahilinde Bakanlıkça eğitim ve bilgilendirme faaliyetleri yürütülecek.
Nitrata hassas bölgelerde, belirlenen amaçların gerçekleştirilmesi maksadıyla, Bakanlık tarafından her hassas bölgeye özgü eylem planları hazırlanacak. Eylem planlarının hazırlanmasında özellikle tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan azot yükleriyle ilgili mevcut bilimsel ve teknik veriler ile bölgedeki çevresel şartlar dikkate alınacak. Eylem planları, en az dört yılda bir gözden geçirilecek ve ilave önlemler de dahil olmak üzere gerekli ise revize edilecek.
Eylem planlarının uygulama etkinliğini değerlendirmek amacıyla Bakanlık tarafından izleme programları oluşturulacak. İzleme programı eylem planlarında yer alan tüm faaliyetleri kapsayacak şekilde planlanacak.
Yer üstü ve yer altı sularında tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan nitrat konsantrasyonu Bakanlıkça izlenecek.
Sularda tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan nitrat konsantrasyonunun izlenmesinde yer üstü suyu örnek alma istasyonlarında ayda bir kez, sel dönemlerinde ise daha sık; yer altı su kütlelerini temsil eden örnek alma istasyonlarında yılda dört kez yapılacak. Nitrat konsantrasyonu 25 mg/l’nin altında bulunan ve nitrat içeriğini artırması olası herhangi bir yeni faktörün görülmemesi durumunda her sekiz yılda bir izleme programı tekrarlanacak.
Tatlı suların, haliç ve kıyı sularının ötrofikasyon düzeyi her dört yılda bir gözden geçirilecek.
Yönetmelik kapsamında yapılan analizlerde Kimyasal gübreler için Gübrelerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği; Yer üstü ve yer altı sularında fiziko-kimyasal ve kimyasal parametreler için Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik, Çiftlik hayvanı gübreleri için Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral Gübreler ve Toprak Düzenleyiciler ile Mikrobiyal, Enzim İçerikli ve Organik Kaynaklı Diğer Ürünlerin Üretimi, İthalatı, İhracatı ve Piyasaya Arzına Dair Yönetmelik; Toprak analizleri için yürürlükteki mevzuatta tanımlanan metotlar kullanılacak.
Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı ile Orman ve Su İşleri Bakanı birlikte yürütecek.
(11)
