Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü, sektörel kaynak verimliliği rehberlerinin ilk ikisini “Et ve Et Ürünleri İmalatı” ve “Süt ve Süt Ürünleri İmalatı” alt sektörleri için hazırlayarak, yayımladı.
Verimlilik Stratejisi ve Eylem Planı (VSEP) 2015-2018 kapsamındaki hedefler doğrultusunda imalat sanayiinde sürdürülebilir üretim yöntemlerinin yaygınlaştırılması için kullanılabilecek araçlardan birisi olarak öngörülen kaynak verimliliği rehberlerinin ilk ikisi; et ve süt ürünleri imalatı sektörlerine yönelik olarak Bölgesel Çevre Merkezi (REC) Türkiye işbirliği ile hazırlanarak sektörlerin kullanımına sunuldu.
Et ve süt ürünleri imalatı sektörlerine yönelik başlıca kaynak verimliliği uygulamaları, teşvik edici ve yol gösterici bilgiler ve örnek çalışmaların yer aldığı rehberlerin içeriği, Verimlilik Genel Müdürlüğü’nün yürütücülüğünde Bölgesel Çevre Merkezi tarafından hazırlandı. İçeriğin oluşturulmasında, örnek teşkil edebilecek sektörel kılavuzlardan, ulusal ve uluslararası yayınlardan ve Mevcut En İyi Teknikler Referans Dokümanlarından yararlanılırken, kılavuzun hazırlık sürecinde, sektör birliklerinin ve işletmelerin temsilcilerinden oluşan çalışma grubu toplantılarıyla sektörün görüşleri de alınarak çalışmaya yansıtıldı.
Sanayide sürdürülebilirlik ve kaynak verimliliği
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürü Anıl Yılmaz, rehberlerin önsözünde, günümüzde gerek girdi fiyatlarındaki sürekli artış gerekse çevresel önlemlerin işletme karlılığı ve çevre üzerindeki olumlu etkilerinin daha bilinir hale gelmesi ile sanayide sürdürülebilirlik ve kaynak verimliliği konularındaki çalışmaların öneminin daha da belirginleştiğine dikkat çekti. Yılmaz, şöyle devam etti:
“Bu gelişmenin doğal bir sonucu olarak, işletmelerin kar ve büyüme odaklı geleneksel bakış açısı yerini tüm iş süreçlerinde sürdürülebilirliğin göz önünde bulundurulduğu bir yaklaşıma bırakmaktadır. Söz konusu dönüşümde, yasal düzenlemeler, çevresel sorunlarla ilgili farkındalığın toplum düzeyinde artması, müşteri tercihlerindeki değişiklikler ve dış ticaret engelleri gibi etmenler de şüphesiz büyük rol oynamaktadır. Kaynak verimliliği bazlı çalışmalar, kurumsal firmalar başta olmak üzere tüm sanayi sektörlerinde yaygınlaşmaktadır. Sektördeki gelişmelere paralel olarak, T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Verimlilik Genel Müdürlüğü tarafından “sanayinin verimlilik temelli yapısal dönüşümünü hızlandırmak” temel amacı ile hazırlanan Verimlilik Stratejisi ve Eylem Planı 2015-2018 (VSEP) kapsamında, konu ile ilgili genel strateji çerçevesi oluşturulmuş, öncelikler ve dönüşüm alanları belirlenmiş ve başvurulacak başlıca politika araçları tanımlanmıştır. “Sanayide sürdürülebilir üretim altyapısına dönüşüm sürecinde uygulama ve teknolojilerin yaygınlaştırılması”, VSEP’te belirlenmiş olan altı temel hedeften birisi olarak yerini almıştır. İmalat sanayiinde sürdürülebilir üretim yöntemlerinin yaygınlaştırılması için sektörel rehberler hazırlanması, söz konusu hedefe ulaşılmasını sağlamak üzere kullanılabilecek araçlardan birisi olarak öngörülmüştür.”
Kılavuzun hazırlanmasında emeği geçen kişiler ile katkı veren sektör birlikleri ve işletme temsilcilerine teşekkürlerini dile getiren Anıl Yılmaz, kılavuzun ilgili tüm paydaşlar için yararlı olacağı umudunu vurguladı.
Çevreye duyarı üretim uygulamaları
Sanayi işletmelerinin sebep oldukları olumsuz çevresel etkileri asgari düzeye indirmek amacıyla çevreye duyarlı üretim uygulamalarına yöneldiğini bildiren REC Türkiye Direktörü Rifat Ünal Sayman da, şunları kaydetti:
“Bu uygulamalar üretim süreçleri kaynaklı çevresel olumsuzlukları azaltmanın yanı sıra ham madde, su, enerji ve kimyasal gibi girdilerde tasarruflar sağlayarak dolaylı olarak işletmelerin karlılığını da artırmaktadır. “Kaynak Verimliliği” kavramı işletmelerin üretim politikalarında yer almaya ve yaygınlaşmaya başlamıştır.
İmalat sanayiinde kaynak verimliliği uygulamalarının yaygınlaştırılmasına yönelik hazırlanan rehberlerin ilk ikisinin lokomotif ekibinde yer almaktan büyük memnuniyet duyuyoruz. Sektörde kaynak verimliliği uygulamalarının teşvik edilmesi amacıyla, ülkemizde ilk kez sektör spesifik olarak hazırlanan rehberin faydalı olacağına inanıyoruz.”
Amaç ve Kapsam
İmalat sanayiinde sürdürülebilir üretim yöntemlerinin yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla hazırlanan rehberler; Sektör Profili, Üretim Süreçleri, Çevresel Etki Yaratan Alanlar, Kaynak Verimliliği Önlemleri olmak üzere dört temel başlığı kapsıyor.
‘Sektör Profili’; sektörün üretim ve ihracat miktarları, üretimin coğrafi dağılımı, işyeri sayısı, istihdam, iş hacmi, katma değer ve temel paydaşlara ilişkin veriler
Süt Sektör Profili
Et Sektör Profili
‘Üretim Süreçleri’; süt ve çeşitli süt ürünlerinin üretim aşamalarına ilişkin özet bilgiler ve ülkemizde yoğunlukla tüketilen ürünler olan süt, peynir, yoğurt ve tereyağı için üretim aşamaları
‘Çevresel Etki Yaratan Alanlar’ ve ‘Kaynak Verimliliği Önlemleri’ bölümleri; süreç temelli çevresel etki alanları ve kaynak verimliliği önlemleri
Kaynak Verimliliği nedir?
“Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından “daha az kaynak tüketerek daha fazla refah sağlamak” olarak tanımlanan “Kaynak Verimliliği”, ihtiyaçlarımızı daha az kaynak kullanarak karşılamamıza ek olarak, Dünya’nın ekolojik taşıma kapasitesini de daha uzun süre kullanmamıza olanak veren bir yaklaşımdır. Rehber kapsamında Dünyada ve Türkiye’de en çok bilinen ve uygulanan ‘Temiz Üretim Uygulamaları’ incelenmiş ve örnek çalışmalar sunulmuştur. Bu yaklaşımın temel nedeni, özellikle üretim süreçlerinde, ham madde girişini sınırlayıcı ve atık/emisyon çıkışını kaynakta önleyici, hızlı şekilde hayata geçirilebilecek düşük maliyetli önlemlere odaklanmaktır. Bu noktada, kaynak verimliliği araçlarından temiz üretim uygulamaları ön plana çıkmaktadır.”
Çevresel Performans Göstergeleri (ÇPG)
“Temiz Üretim (TÜ) Nedir/Ne Değildir? Tipik Bir Süt/Et İşleme Tesisinin Çevresel Etkileri” gibi başlıkların yer aldığı rehberde, Çevresel Performans Göstergeleri (ÇPG) de şöyle tanımlanıyor:
“Çevresel Performans Göstergeleri (ÇPG) birim ham madde ya da ürün başına kaynak kullanımı, atık üretimi, vd. konularda bilgi sağlayan göstergelerdir. ÇPG’ler kullanılarak işleme tesislerinin benzeri tesislere göre daha fazla kaynak kullandığı, atık ürettiği, vb. alanlar belirlenerek, firmanın çevresel performansı belirlenebilir. Bu göstergeleri kullanarak kaynak verimliliğini iyileştirmek için yapılması gereken çalışmalar önceliklendirilebilir.”
(40)
