OECD ve FAO’nun ortak bir çalışmayla yayınladığı 2016-2025 Tarımsal Görünüm raporu, başlıca tarım ve gıda ürünleriyle ilgili analiz ve önümüzdeki 10 yıllık döneme ilişkin tahminlere yer veriyor. Raporda süt ve süt ürünleri konusunda da detaylı analizlere yer verildi.
Süt ve süt ürünlerinin uluslararası fiyatları, 2013 yılından bu yana düşmeye devam ediyor. Düşüş, özellikle yağsız süt tozu (YST) ve tam yağlı süt tozu (TYST) ürünlerinde belirgin.
Süt ve süt ürünleri piyasası ne durumda?
Çin’in ithalat talebinin düşmesi, fiyatlardaki düşüşün arkasındaki önemli bir neden. TYST talebi, 2014 seviyelerine kıyasla %34 düştü. Çin’den gelen talepteki bu düşüşün yanında, önemli ihracat piyasalarındaki üretim büyümesi devam etti. Toplam süt üretimi, Avustralya’da %4, Avrupa Birliği’nde %2, Yeni Zelanda’da %5 ve ABD’de %1 oranında artış gösterdi.
Rusya Federasyonu’nun ithalat yasağı, süt ürünleri ticaretini kısıtlamaya devam ediyor. Bu durum özellikle Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya’nın yaptığı ihracatı etkiledi. 2017 yılı başına kadar sürmesi beklenen yasak sonra erdikten sonra, ticaretin devam etmesiyle peynir ithalatının hızla artması, bu talebin Avrupa Birliği ve ABD tarafından karşılanması bekleniyor.
Okyanusya’daki üretimde de bazı sıkıntılar yaşanıyor. Bu bölgedeki düşük süt ürünleri fiyatları, toplam süt hayvanı sayısının 2015 yılında %2,7 oranında düşmesine neden oldu. Ayrıca, 2016 yılında, El Niño ile bağlantılı kuraklık ve şiddetli geçen kötü hava koşulları, Okyanusya’nın çayıra dayalı üretim sistemini sınırladı. Bu sıkıntıların Yeni Zelanda’daki üretimi %6,8 oranında azaltması ve Avustralya’daki büyümeyi durdurması bekleniyor.
Avrupa Birliği’nde (AB) iyi olan kâr payları ve Nisan 2015’de kaldırılan AB süt kotası, AB’deki toplam süt üretiminin artmasını destekliyordu. Ancak bu artışın AB Üye Ülkeleri arasındaki dağılımı dengeli değildi. Örneğin 2014-2015 pazarlama yılındaki süt üretimi İrlanda’da %18,5, Almanya’da %3,7, İngiltere’de %2,9 ve Hollanda’da %11,9 oranında arttı. Artan süt üretimi ve AB içi tüketimdeki kısıtlı artışla birlikte, AB’nin tüm önemli süt ürünlerindeki ihracat toplamının 2013-2015 tabanı ve 2025 arasında %58,5 oranında artması bekleniyor.
Süt ve süt ürünleri
Süt ve süt ürünleri piyasasında öne çıkan tahminler
Gelişmekte olan ülkelerdeki kişi başına düşen süt ürünleri tüketiminin orta vadede istikrarlı bir şekilde artması bekleniyor. Artan gelirler ve 2013 yılındaki pik noktasından sonra düşen süt ürünleri fiyatları, tüketim artışını destekleyen nedenler olarak karşımıza çıkıyor.
Orta Doğu ve Asya’da, Suudi Arabistan, Mısır, İran ve Endonezya gibi bazı piyasalarda tüketimin güçlü bir şekilde artması bekleniyor. Gelişmekte olan ülkelerdeki kişi başına düşen süt ürünü tüketiminin yıllık %0,8 ve %1,7 arasında olması, en düşük büyümenin peynirde, en yüksek büyümenin taze süt ürünlerinde görülmesi bekleniyor.
Ayrıca, gelişmiş ülkelerde kişi başına düşen tüketimin taze süt ürünleri için yılda %0,5, YST için yılda %1,1 oranında büyümesi bekleniyor.
2013-15 dönemindeki seviye temel alındığında, 2025 yılında dünya süt üretiminin 177 milyon ton artması (%23) bekleniyor. Yıllık %1,8’e denk gelen bu artış oranı, geçtiğimiz 10 yıllık dönemde yakalanan yıllık %2,0’lik artışın altında kalıyor. Bu büyümenin büyük bir kısmının (%73), özellikle Hindistan ve Pakistan gibi gelişmekte olan ülkelerden gelmesi bekleniyor.
Söz konusu büyümenin önemli bir kısmını, gelişmekte olan ülkelerde yıllık %2,9’luk büyüme oranını yakalaması beklenen taze süt ürünleri oluşturacak. Dünya seviyesinde, tereyağı, peynir, YST, TYST gibi başlıca süt ürünlerinin üretimi, süt üretimine yakın bir hızda artsa da, taze süt ürünlerinin gerisinde kalıyor.
İfade edilen arz ve talep etkenlerinin bir sonucu olarak, tüm süt ürünlerinin nominal fiyatlarının orta vadede artması bekleniyor. Tereyağı ve peynirin reel fiyatlarının önümüzdeki 10 yıllık dönemde sınırlı bir şekilde artması bekleniyor.
Para piyasalarının etkileri
Hem ABD dolarının hem de avronun güçlenmesi, ABD ve AB’nin uluslararası piyasalardaki rekabetçiliğini düşürerek ihracat büyümesi üzerinde baskı oluşturacak. Tam tersine, Arjantin, Avustralya ve Yeni Zelanda’daki ihracatçıların, zayıf para birimleri sayesinde dünya piyasasında daha rekabetçi bir konuma gelmesi bekleniyor.
2014-15 yılındaki düşüş sonrasında, önümüzdeki 10 yıllık dönemde kesintisiz bir ihracat büyümesi bekleniyor. Avrupa Birliği YST ve peynirin; Yeni Zelanda ise tereyağı ve TYST’nin ana ihracatçısı olacak.
Küresel süt ürünleri emtia piyasası, hava koşullarının değişkenliği, politika değişimleri ve önemli ülkelerdeki ticaretin açılması ve kapanmasından etkilenebilir. Süt ürünleri piyasasındaki gelişmelerin çoğu, Çin’deki ithalat talebi ve üreticilerin düşük fiyatlara hızlı tepki vermesi sayesinde gerçekleşecek.
(23)
