Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Başkanı Eren Günhan Ulusoy, Türkiye Fırıncılar Federasyonu’nun Ankara’da ekmek zammı için un fiyatlarını gerekçe göstermesine karşın, ekmek maliyetinde unun payının sadece yüzde 30 olduğuna dikkat çekti. Ulusoy, “Un fiyatlarında spekülatif bir artış olmadığı halde, yapılacak zamlardan un sanayicileri sorumlu tutulmak istenmektedir” dedi.
Ekmekten bisküviye, unlu mamullerden fast-food gıda ürünlerine kadar birçok gıdanın ana maddesini oluşturan un ihracatı ile dünyada ilk sırayı alan Türkiye, 159 ülkeye un ihracatı yapıyor. Ülkemizde un fiyatları da, ekmek zamları ile birlikte sık sık gündeme taşınıyor.
Türkiye Fırıncılar Federasyonu, son olarak 6 Ocak’ta “Un fiyatları böyle giderse, Ankara’da ekmeğe yüzde 10 oranında değil, yüzde 20-25 oranında zam yapacağız. 250 gr’lık ekmeğin fiyatı, 1 TL’den 1,25 TL olacak” açıklaması yaptı. Bu açıklamaya, Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu’ndan (TUSAF) yanıt geldi.
“Un fiyatlarına yüzde 30 zam iddiası gerçek dışı”
Ekmeğin hammaddesi unun maliyetlerdeki etki oranının yüzde 30 civarında olduğunu belirten TUSAF Başkanı Eren Günhan Ulusoy, açıklamasında şunları kaydetti:
“Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı’nın yaptığı açıklamada vurguladığı gibi ekmeğin maliyetinde unun payı yüzde 30 civarındadır. Geri kalan yüzde 70’lik kısmı ise genel imalat giderleri, işçilik giderleri, fırıncı kârı, bayi ücreti oluşturmaktadır.
Bu da demek oluyor ki, ekmeğe yüzde 20-25 oranında bir zam gelecekse bu zam oranında unun payı yüzde 6-8 arasında değişmektedir. Bunu bir örnek üzerinden açıklamak gerekirse, 1 TL’lik ekmek 1,25 TL olacaksa, unun toplam fiyattaki payı 30 kuruştur. Kalan kısmı ise diğer maliyet giderleri ve kâr oluşturmaktadır.
Türkiye Fırıncılar Federasyonu’nun açıklamalarında geçen un fiyatlarına yüzde 30 zam yapıldığı, bunun da ekmek fiyatlarına yansımasının yüzde 25 ifadesi gerçek dışıdır. Yüzde 30 zamlı un fiyatları üzerinden bir hesap yapıldığında dahi unun maliyetlerdeki etkisi yüzde 9’u geçmemektedir. Un fiyatlarının bu artışın sorumlusu olmadığı ortadadır. Ekmek fiyatlarındaki artıştan; asgari ücret, kira, elektrik, doğalgaz gibi belli başlı giderlerdeki maliyet artışları sorumludur.”
“Buğday fiyatlarıyla orantılı olarak yüzde 9 zam yaptık”
Yıl boyunca un fiyatlarına yüzde 9’luk bir zam uyguladıklarını bildiren Ulusoy, TMO’nun Temmuz 2016’da harman döneminde uyguladığı buğday alım fiyatının, kalitesine göre düşük-orta-yüksek vasıflı olmak üzere sırasıyla 765-865-910 TL/Ton olarak gerçekleştiğini, Ocak 2017’de uygulayacağı satış fiyatlarının da sırasıyla 840-945-975 TL/Ton olarak açıklandığını kaydetti.
“TMO; çiftlerimizin emeğini korumak, piyasanın sürdürülebilir olması için enflasyon oranlarıyla uyumlu şekilde buğdayın kalitesine göre buğdaya yüzde 7-yüzde 10 arasında zam yapmıştır. Un fiyatlarındaki artış da buğdaya yapılan artışla aynı orandadır. TMO, piyasayı yakından takip ettiği için buğdayda olağan dışı fiyat hareketlerine müsaade etmemektedir.” diyen TUSAF Başkanı Ulusoy, bugün 50 kilogramlık bir çuval ekmeklik unun fiyatının, kalitesine ve ödeme şartlarına göre 62-74 TL arasında değiştiğini söyledi. Ulusoy, “Bir çuval undan 260-280 adet ekmek elde edildiği göz önünde bulundurulursa, 74 TL’lik bir çuval un karşılığında, ekmek üreticisi 1 TL fiyat ile en az 260 TL gelir elde ediyor. Bu haliyle maliyetteki payı yüzde 30 olan unun, eğer ekmeğe yüzde 25 zam gelirse, maliyetteki payı yüzde 25’e düşecek. Dolayısıyla un fiyatlarında spekülatif bir artış olmadığı halde, yapılacak zamlardan un sanayicileri sorumlu tutulmak istenmektedir” ifadelerini kullandı.
Fiyat, illere ve semtlere göre değişiyor
Ekmek fiyatlarının belirlemesinde, maliyetler dışında en büyük belirleyicinin illerdeki rekabet şartları olduğunun altını çizen Ulusoy, şu bilgileri verdi:
“İstanbul’daki ekmeğin satış fiyatı ile Burdur’daki, Adana’daki ekmek satış fiyatları arasında farklılıklar bulunuyor. Bugün İstanbul Halk Ekmek’de 300 gramlık ekmeğin satış fiyatı 75 kuruşken, Ankara Halk Ekmek’de 250 gramlık ekmeğin satış fiyatı ise 70 kuruştur. Türkiye Fırıncılar Federasyonu’nun belirlemiş olduğu satış fiyatlarına göre de Ankara’da 250 gr ekmeğin satış fiyatı 1 TL. Ekmeğin satış fiyatı semtlere göre dahi farklılık göstermektedir.
“Sorgulanması gereken un fiyatları değil, kâr marjları”
“Ekmeğe yapılacak her zamda un fiyatları gündeme getiriliyor. Ancak halk ekmek ile fırınlarda satışa sunulan ekmeğin fiyatları arasında dahi uçurum bulunuyor. Örneğin; Ankara Halk Ekmek’te 250 gr ekmek 70 kuruşa satılırken, fırınlarda 1 TL’ye hatta daha lüks semtlerde ekmeğin satış fiyatı 1,50 TL’ye kadar çıkıyor. Burada sorgulanması gereken unun fiyatı değil, kâr marjı oranlarıdır. Fiyatların oluşmasında, belediyelerin ekmek üretip üretmemesi, dağıtım olanakları ve nakliye giderleri, ekmek tüketim alışkanlığı, rekabet şartları da etkili oluyor.”
Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF)
Sektöre yön vermek, sorunların tespit edilip ortadan kaldırılması için çaba göstermek, yenilikçi, katılımcı, paylaşımcı, girişimci, yaratıcı ve ekip çalışmasına önem veren bir sektör kültürü oluşturmak amacıyla 2004 yılında kurulan Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF), Güneydoğu Un Sanayicileri Derneği, Ege Bölgesi Un Sanayicileri Derneği, Marmara Un Sanayicileri Derneği, Anadolu Un Sanayicileri Derneği, Çukurova Un Sanayicileri Derneği, Orta Anadolu Un Sanayicileri Derneği, Karadeniz Un Sanayicileri Derneği ve Doğu Anadolu Un Sanayicileri Derneği olmak üzere 8 dernek ve 407 üyeden oluşuyor.
(28)
