Hükümet, kamuoyuna gıda enflasyonu olarak yansıyan işlenmemiş gıda kalemindeki sebze-meyve fiyatlarındaki yükselişin önüne geçmek için Hal Yasası’nda değişikliğe hazırlanıyor. Referandumdan sonra yapılması planlanan düzenleme ile artık her ilçede hal olmayacak, büyük haller oluşturularak aracı sayısı azaltılacak.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Domates tarlada 1, çarşıda pazarda 7-8 lira. Bu ne? Bu arada olanlar kimler?” diyerek dikkat çektiği sebze-meyvede üretici-satış fiyatı farkı, hükümeti harekete geçirdi.
Hal sayısı azalacak
Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, TBMM’de bir grup gazeteciye Hal Yasası’nda yapılması planlanan değişikliklere ilişkin bilgiler verdi. Tüfenkci, referandumdan sonra çıkartılması planlanan düzenlemelere ilişkin olarak şunları söyledi:
“Hal Yasası değişikliğiyle aracı sayısı azaltılacak. Her belde ve ilçede hal olmayacak, büyük haller oluşturulacak. Her belde ve ilçede hal istemiyoruz. Mümkün olduğu kadar halleri toparlayıp derleyip büyük hal olsun istiyoruz. Bir nevi fiyatların belirlendiği alan olsun istiyoruz. Bununla ilgili düzenlememiz var.
Bu alanda kayıtsızlıktan kaynaklanan haksız rekabet de istemiyoruz. Önceki yasayla yüzde 52’ye yakın kayıt altına almıştık, şimdi bu oranı yüzde 80-85’lere çekmeyi hedefliyoruz.
Ayrıca pazar alanları ve pazarcılarla ilgili de yeni düzenlemeye giderek bunlarla ilgili belli koşul ve nitelikler getirmeyi, mesela örnek pazarlar kurarak belediyelerimize ve pazarcı esnafımıza örnek olmasını istiyoruz. Bu konuda bir teşvik mekanizması da getirilmesi lazım.”
Ürün sınıflandırmasına gidilecek
Kafa karışıklığını gidermek için ürün sınıflandırmasına da gidileceğini vurgulayan Gümrük ve Ticaret Bakanı Tüfenkci, “Sebze ve meyvede çok çeşit var. Mesela bir domatesin 10 çeşidi bulunuyor. Bunları sınıflandırıp kafa karışıklığını gidermek istiyoruz. 50 kuruşa üretilen domates ile 2 kuruşa üretilen sınıflandırılmış ve cinsi farklılaştırılmış domatesi aynı tutmamak lazım. Ürünlere cinsleri itibariyle etiket vererek daha belirgin hale getireceğiz. Bunu tüketici nezdinde bilinç haline getirmek gerekiyor. Aksi takdirde 1 liraya da biber var, 2 liraya da biber var. 2 liraya üreten de ‘biber ürettim’ diyor, 1 liraya üreten de ‘ben biber ürettim’ diyor. Yine sınıflandırırken ambalaj kriterlerini de beraberinde getirmek istiyoruz” diye konuştu.
Üretici birlikleri avantajlı hale getirilecek
Hal Yasası ile standartlar getirirken, ekstra maliyetler çıkartmak istemediklerini de bildiren Tüfenkci, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Dolayısıyla üretici birliklerini vergisel anlamda daha avantajlı hale getirmek istiyoruz. Buradan da amaç özellikle küçük çiftçileri üretici örgütleri vasıtasıyla bir araya getirerek, aradan tüccarları kaldırmak istiyoruz. Avansları da bu örgütler üzerinden vermek istiyoruz. Böyle bir çalışmayı referandumdan sonra getirmiş olacağız.
Araştırmalara göre sebze ve meyvenin toplanmasından markette istiflenmesine kadar olan süreçte yüzde 25, bir başka araştırmaya göre yüzde 48 oranında kayıp-kaçak yani fire var. Bu da maliyet olarak yansıyor. Bunu önlersek tüketici ucuz olarak alacak. Siz aradakilerin kazançlarını dağıttığınızda üreticiye ve tüketiciye yansıyacak. Amacımız daha ucuz tüketimi sağlamak.”
(50)
