Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, sularda tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan nitrat kirliliğini önlemek veya azaltmak için çiftçiler tarafından uyulması gereken usul ve esasları belirledi.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın, Sularda Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik İyi Tarım Uygulamaları Kodu Tebliği, 11 Şubat 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
Sularda tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan nitrat kirliliğini önlemek veya azaltmak için çiftçiler tarafından uyulması gereken usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkartılan Tebliğ, Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği gereği belirlenen nitrata hassas olan ve olmayan bölgelerde çiftçiler tarafından uyulması gereken kuralları ve uygulama esaslarını içeren ve Tebliğin ekinde yer alan iyi tarım uygulamaları kodunu ve bu Kodu uygulayacak tarımsal işletmelerin tespitine dair usul ve esasları, Kodun uygulanmasında görev alacak personelin yetki ve sorumlulukları ile ilgili hükümleri kapsıyor.
Genel kurallar
İyi tarım uygulamaları kodu; sularda tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan nitrat kirliliğinin önlenmesine yönelik arazi yönetimi, bitki besin maddesi yönetimi, hayvansal gübre yönetimi, sulama yönetimi, bitki koruma ürünleri yönetimi ve işletmede tutulması gereken kayıtlara ilişkin hükümleri içeriyor.
İyi tarım uygulamaları kodunun uygulanması, nitrata hassas bölgelerde zorunlu olacak. Nitrata hassas bölgelerde, yılda 1600 kg ve üzeri azot üreten hayvancılık işletmeleri ile yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğüne sahip tarımsal işletmeler, yürüttükleri tarımsal faaliyetlere göre hayvansal gübre deposu ve/veya gübreleme planı yapmakla yükümlü olacaklar. Söz konusu bölgelerde, yılda 1600 kg’dan az azot üreten hayvancılık işletmeleri için hayvansal gübre deposu ve gübreleme planına yönelik hükümlerin uygulanması zorunlu değil, gönüllülük esas olacak.
İyi tarım uygulamaları kodunun uygulanması nitrata hassas olmayan bölgelerde gönüllülük esasına dayalı olacak. Ancak nitrata hassas olmayan bölgelerde yılda 3500 kg ve üzeri azot üreten hayvancılık işletmeleri de, hayvansal gübreyi kapalı dönem boyunca depolamak ve hayvansal gübre yönetim planı yapmakla yükümlü olacaklar.
Nitrata hassas bölgelerde yılda 1600 kg ve üzeri azot, nitrata hassas olmayan bölgelerde ise yılda 3500 kg ve üzeri azot üreten hayvancılık işletmeleri ile yeter gelirli tarımsal arazi büyüklükleri dikkate alınarak belirlenmiş olan tarımsal arazi büyüklüğüne sahip tüm tarımsal işletmeler, iyi tarım uygulamaları kodu yetkilisinden Kodun uygulamaları ile ilgili teknik destek alacaklar.
İyi tarım uygulamaları kodu kapsamında hayvansal gübre deposu ve gübreleme planı yapması gereken tarım işletmeleri, il/ilçe müdürlükleri tarafından belirlenecek.
Tarımsal işletmede üretilen toplam azot, işletmedeki hayvanlardan elde edilen ve/veya işletmeye dışardan gelen hayvansal gübrede bulunan azottan oluşacak.
Mevcut işletmelerin durumu
Nitrata hassas bölgelerde yılda 1600 kg ve üzeri azot, nitrata hassas olmayan bölgelerde ise yılda 3500 kg ve üzeri azot üreten hayvancılık işletmeleri ile yeter gelirli tarımsal arazi büyüklükleri dikkate alınarak belirlenmiş olan tarımsal arazi büyüklüğüne sahip yeni kurulacak tarımsal işletmeler, iyi tarım uygulamaları koduna uygun olarak planlanacak. Mevcut işletmelerin ise 4 yıl içinde iyi tarım uygulamaları koduna uyum sağlaması gerekecek. Nitrata hassas bölgelerdeki tarımsal işletmelerin iyi tarım uygulamaları koduna uygunluğu, il/ilçe müdürlüğü tarafından değerlendirilecek.
İyi Tarım Uygulamaları Kodu denetimleri
Bakanlık tarafından düzenlenen iyi tarım uygulamaları kodu eğitimine katılım sağlayarak başarılı olan kişiler, iyi tarım uygulamaları kodu yetki belgesini almaya hak kazanacaklar.
İyi tarım uygulamaları kodunu uygulamakla yükümlü olan veya gönüllü olarak Kodu uygulamak isteyen tarımsal işletmelerin denetimi il/ilçe müdürlüklerinde çalışan iyi tarım uygulamaları kodu yetkilisi tarafından her yıl en az bir defa yapılacak. Ayrıca gerekli görülmesi halinde Bakanlıkça ilave denetimler de yapılacak. Denetimde işletmedeki tarımsal faaliyetlerin, iyi tarım uygulamaları kodunda belirtilen hükümlere uygunluğu değerlendirilerek, denetim raporu düzenlenecek.
Nitrata hassas bölgeler ilan edilene kadar, tüm bölgeler nitrata hassas olmayan bölge olarak kabul edilecek.
İyi Tarım Uygulamaları Kodu
Tebliğ ekinde, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İyi Tarım Uygulamaları Kodu açıklamalarına da yer verildi.
İyi tarım uygulamaları koduna dayanak teşkil eden Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliğine göre, 50 mg/l’den fazla nitrat içeren ve önlem alınmadığı takdirde, belirlenen sınır değerde nitrat içerebilecek tüm yer üstü ve yer altı suları ile tarımsal kaynaklı kirlilikten dolayı ötrofik olduğu belirlenen ve gerekli tedbirler alınmazsa ötrofik hale gelebilecek tabii tatlı su göllerini, diğer tatlı su kaynaklarını, haliçleri ve kıyı sularını etkileyen bölgeler, Nitrata Hassas Bölge (NHB) olarak belirlenecek.
Modern tarımın yol açtığı sorunlar
Geleneksel hayvan yetiştiriciliği ve tarımsal uygulamaların terk edilmesinin, tarıma yeni bir yön verdiği, modern tarımdaki gelişmeler gübrelemenin, tarımsal mekanizasyonun ve yeni sulama sistemlerinin kullanımını artırdığı belirtilen belgede, şöyle denildi:
“Bu durum, tarımsal üretimde verim artışına, dolayısıyla çiftçi gelirlerinde iyileşmeye neden olmuş ancak çevre ve insan sağlığına yönelik bazı problemlere yol açmıştır. Bundan dolayı, günümüzde çiftçilere düşen görev sadece üretimi artırmak değil, aynı zamanda çevreyi koruma ve kültürel miras faaliyetlerini de geliştirmektir. Oluşan problemlerin çözümü ve olumlu faaliyetlerin sürekliliğini sağlamak için, çiftçiler İyi Tarım Uygulamaları Kodu olarak adlandırılan düzenlemeleri uygulamalıdır.
İyi Tarım Uygulamaları Kodunun temel amacı; nitrat kirliliğini azaltmak, tarım arazisine uygulanacak hayvan gübresi miktarının 170 kg N/ha/yıl, yer altı ve yüzey suyundaki nitrat konsantrasyonunun 50 mg NO3/L miktarını geçmemesini ve ötrofikasyonun önlenmesini sağlamaktır.
Su kirliliğinin önlenmesine yönelik İyi Tarım Uygulamaları Kodu çiftçiler için pratik bir kılavuz niteliğindedir ve su kirliliği riskini en aza indirmek için bazı yönetim uygulamalarını içerir. İyi Tarım Uygulamaları Kodunun, çiftçilerce uygulanması temelde gönüllülük esasına dayanır. Ancak; Nitrata Hassas Bölge (NHB) olarak belirlenmiş yerlerde, çiftçiler sulardaki nitrat kirliliğini azaltmak için hazırlanacak eylem planlarına uymak zorundadır.”
(9)
