Ulusal Hesaplar Sistemi revizyonunu tamamlayan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), sistem içerisinde devlet hesaplarını alt sektör düzeyinde üretmeye başladı. TÜİK verilerine göre, Avrupa Birliği’ne aday ve üye ülkeler için esas alınan GSYH’ye göre azami %3 bütçe açığı ve %60 borç stokunu içeren Maastricht kriterleri, 2012-2015 yılları için sağlandı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Ulusal Hesaplar Sistemi (SNA-2008) ve Avrupa Hesaplar Sistemi’ne (ESA-2010) uyum kapsamında ana revizyon çalışmalarını tamamladı. Ulusal hesaplar sistemi içerisinde devletin ekonomik faaliyetlerinin uluslararası standartlara uyumlu, karşılaştırılabilir ve alt sektör düzeyinde detaylandırılmış olarak gösterildiği bütünleşik bir devlet veri seti oluşturuldu.
Bu kapsamda, devlet hesapları, ulusal hesaplar sistemi içerisinde alt sektör düzeyinde üretilmeye başlandı.
Devlet fazla verdi, borç stoku geriledi
TÜİK, Devlet Hesapları, 2009-2015 yılları verilerini açıkladı.
Buna göre, genel devlet 2015 yılında %1,31 oranında fazla verdi, borç stoku %27,5 oranına geriledi.
Genel devlet açığının (-) / fazlasının (+) Gayrisafi Yurtiçi Hâsılaya (GSYH) oranı 2012-2015 yılları için %-0,19 ve %1,31 aralığında gerçekleşti. Tüm alt sektörler 2015 yılında fazla verdi. Genel devlet konsolide borç stokunun GSYH’ye oranı ise 2015 yılında %27,5 oranına geriledi.
Böylece, Avrupa Birliği’ne aday ve üye ülkeler tarafından ESA-2010 metodolojisi esas alınarak hesaplanan ve GSYH’ye göre azami %3 bütçe açığı ve %60 borç stokunu içeren Maastricht kriterleri, 2012-2015 yılları için sağlandı.
Genel devlet ve alt sektörlerinin açık/fazla ve borç düzeyleri, 2012-2015
Devlet borçlu olmaktan çıktı, borç verir hale geldi!
Genel devlet toplam harcamaları 2015 yılında 774 363 milyon TL’ye ulaştı ve Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla (GSYH) içindeki payı %33,1 oranına geriledi. 804 987 milyon TL olan toplam gelirlerin GSYH payı ise %34,4 oranına arttı. Değer olarak ana harcama ve gelir kalemlerinin tamamında artış görüldü.
2009-2012 yıllarında negatif gelir-gider dengesi nedeniyle net borçlu olan genel devlet, 2013 yılı itibariyle net borç veren durumuna geldi. 2015 yılında 30 624 milyon TL gelir fazlası elde edildi.
Genel devlet sektörü ana bileşenleri, 2009-2015
Vergi ve sosyal katkılarda artış var!
Genel devletin toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri 2015 yılında %15,9 oranında artarak 655 224 milyon TL oldu. Ürün ve ithalat üzerindeki vergilerin ve net sosyal katkıların toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri içindeki payları da artarak sırasıyla %45,8 ve %33,5 oldu. Sermaye vergilerinin payı %0,1 oranında sabit kalırken, gelir, servet vb. üzerindeki cari vergilerin payı %20,6 oranına geriledi.
Genel devlet vergi ve sosyal katkı gelirlerinin toplam içindeki payı, 2014-2015
(25)
