Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Türkiye’nin üçüncü çeyrek büyüme verisini açıkladı. Buna göre Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1,8 daraldı. Bu yılın birinci ve ikinci çeyrek büyüme oranları ise yüzde 4.5 olarak açıklanmıştı. Üretim yöntemiyle gayrisafi yurt içi hasıla tahmini ise aynı dönemde cari fiyatlarla 655 milyar 400 milyon lira olarak belirlendi. Tarım sektörünün toplam katma değeri, bu yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre, yüzde 7,7 azalırken, sanayi sektörünün toplam katma değeri yüzde 1,4 geriledi. 
GSYH 2015’te %6,1 arttı
Üretim yöntemine göre GSYH, zincirlenmiş hacim endeksiyle 2015 yılında bir önceki yıla göre %6,1 arttı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2015 yılında bir önceki yıla göre %14,3 artarak 2 trilyon 337 milyar 530 milyon TL oldu. 2015 yılında gayrisafi yurtiçi hasılada en yüksek payı %16,7 ile imalat sanayi aldı. İmalatı, %11,5 ile toptan ve perakende ticaret ve %8,2 ile inşaat izledi. Yıllık gayrisafi yurtiçi hasılada en düşük pay hanehalklarının işverenler olarak faaliyetleri için gerçekleşti.
Kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla
2015 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 29 885 TL, ABD doları cinsinden 11 014 Dolar olarak hesaplandı.
Sektörlerin GSYH içindeki payı, cari fiyatlarla, 2015
Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2015 yılında bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre %5,5 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı %60,4 oldu. Hanehalkı harcamalarında en yüksek payı alan harcama grupları sırasıyla, %21,7 ile gıda ve alkolsüz içecekler, %16,0 ile ulaştırma ve %15,6 ile konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar oldu.
2015 yılında devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı %13,9 olurken, sabit sermaye oluşumunun payı %29,7 oldu. Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre, devletin nihai tüketim harcamaları %4,1, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %9,2 artış gösterdi.
Mal ve hizmet ihracatı, 2015 yılında bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre %6,6 artarken, ithalatı da %3,8 arttı.
Harcama yöntemiyle GSYH ana bileşenleri, (2009=100), 2015
İşgücüne yapılan ödemelerin gayrisafi katma değer içerisindeki payı %33,2 oldu. Gelir yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla hesaplamalarına göre, 2009 yılında işgücüne yapılan ödemeler toplam gayrisafi katma değerden %30,2 pay alırken, 2015 yılında %33,2 pay aldı. İşletme artığı/karma gelir, katma değerden 2009 yılında %51,5, 2015 yılında ise %50,3 pay aldı.
Gelir yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla gelir bileşenlerinin payları (2009=100), 2009-2015
İşgücüne yapılan ödemelerin gayrisafi katma değer içindeki payı 1998 yılında %28,8 iken 2015 yılında %33,2 olarak hesaplandı. Bu oran 2001 yılında %28,1 olarak hesaplanırken, 1998 yılı sonrası en düşük değeri olarak gözlendi. 2001-2008 yılları arasında işgücüne yapılan ödemelerin payı yatay bir seyir izlerken, 2008 sonrası dönemde kademeli bir şekilde arttı.
İşgücüne yapılan ödemelerin gayrisafi katma değer içindeki payı, 1998-2015
İşletme artığı /Karma gelirin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı, 1998 yılında %54,6 iken bu oran 2015 yılında %50,3 oldu. 2001-2005 döneminde bu oran %55,5’e kadar yükselirken, sonraki dönemde 2009-2011 dönemi hariç sürekli azaldı.
İşletme artığı /Karma gelirin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı,1998-2015
İl bazında GSYH 2004-2014
2004-2014 yılları için cari fiyatlarla üretim yöntemi kullanılarak tarım, sanayi ve hizmetler ayrıntısında derlenen il bazında GSYH hesaplamalarında, Avrupa Topluluğu’nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistikî Sınıflaması (NACE Rev 2) kullanıldı.
En yüksek payı %30,5 ile İstanbul aldı
İl düzeyinde GSYH hesaplamalarına göre; 2014 yılı için İstanbul 622 milyar 762 milyon TL ile en yüksek gayrisafi yurtiçi hasılaya ulaştı ve toplam gayrisafi yurtiçi hasıladan %30,5 pay aldı. İstanbul’u, 186 milyar 977 milyon TL ve %9,1 pay ile Ankara, 127 milyar 430 milyon TL ve %6,2 pay ile İzmir izledi. İl düzeyinde GSYH hesaplarında son üç sırayı 1 milyar 756 milyon TL ile Kilis, 1 milyar 416 milyon TL ile Ardahan ve 1 milyar 238 milyon TL ile Bayburt aldı.
2014 yılında kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılada, İstanbul 43 645 TL ile ilk sırada yer aldı. İstanbul’u, 43 521 TL ile Kocaeli ve 36 680 TL ile Ankara izledi. İl düzeyinde kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla hesaplamalarında, 9 913 TL ile Van, 9 773 TL ile Şanlıurfa ve 8 486 TL ile Ağrı son üç sırada yer aldı.
2014 yılında kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla on dört il için Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti.
İl bazında kişi başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, 2014
2014 yılında gayrisafi yurtiçi hasıladan en yüksek payı alan ilk dört il, toplam gayrisafi yurtiçi hasılanın %49,9’unu oluştururken, GSYH payı en düşük olan son onbeş il, toplam gayrisafi yurtiçi hasıladan %2,1 pay aldı.
İl bazında Gayrisafi Yurtiçi Hasıla payı, ilk 15 il, 2014
İl bazında Gayrisafi Yurtiçi Hasıla payı, son 15 il, 2014
(3)
